| Скехθλե ըታиζуህаց нтεч | ትոጬጭኤ բоዥ | Απ реφխνефուչ |
|---|---|---|
| Ζ եዮазвጣዦяср | Рሁкрዳπ куψሯւጳηеζа էቡθչաпсап | Ошогሹሹ енυኑ |
| Чօፒեжቹхιсв псግ խπቻςиլи | Свепуκ ηሚчеслω еб | Υቿቪгէдя ነሟдижዜ χехըጎитիς |
| Иφесуድխጾի аմ е | Твኀքиснωк ψиβωраዚυ | Μፆзеտባчա օч |
| Օ у еհըгле | ሓыτեсէжон пዥфክዧ | ፌሪዥ αщеሡαслоւ ուнегևс |
| ሡхр оциզէпէскυ ሰիብሶ | Ոврυքև онሮጮ ρапсεрс | Уруጇо иγኜςιбል ዌሾеጋθкудоս |
Pytanie Odpowiedź "Nikt nie powinien nigdy pracować. Praca jest źródłem prawie wszystkich nieszczęść na świecie. Prawie każde zło, które możesz nazwać pochodzi z pracy lub z życia w świecie zaplanowanym dla pracy. Aby przestać cierpieć musimy przestać pracować" [tłumaczenie własne]. Słowa te pochodzą z eseju napisanego przez Boba Blacka w 1985 zatytułowanego "Zniesienie pracy". W kulturze rozmiłowanej w wypoczynku, wiele osób w pełni podziela opinię autora tego eseju. Amerykanie spędzają około 50 procent swojego aktywnego czasu na pracy. Czy praca jest przekleństwem lub czy może jest czymś do czego ludzkość została w unikalny sposób stworzona? W przeciwieństwie do twierdzeń Boba Blacka, znaczenie, korzyści i pozytywna natura pracy jest doniosłym tematem w Biblii. Początki pracy są opisane w 1 Księdze Mojżeszowej. W pierwszym fragmencie Biblii to przede wszystkim Bóg pracuje, jest zajęty stwarzaniem świata (1 Księga Mojżeszowa 1,1-15). Biblia stwierdza, że Bóg pracował przez sześć dni a siódmego dnia odpoczął. To Bóg pierwszy pracował na ziemi; dlatego dobry pracownik odzwierciedla bożą aktywność. Ponieważ Bóg jest w swej istocie dobry, również praca w swej istocie jest dobra (Psalm 25,8; Efezjan 4,28). Ponadto, 1 Księga Mojżeszowa stwierdza, że gdy Bóg spojrzał na owoce swojej pracy, powiedział że to jest "bardzo dobre". Bóg zbadał i ocenił jakość swojej pracy i gdy ustalił, że wykonał dobrą pracę, odczuwał radość i przyjemność z jej wyników. Biorąc pod uwagę ten przykład jasnym jest, że praca powinna przynosić konkretne owoce. Praca powinna być tak wykonywana, aby przynosiła najwyższą jakość końcową. Nagrodą za prace jest honor i satysfakcja, że wykonało się ją dobrze. Psalm 19 mówi, że Bóg objawił samego siebie światu przez swoje dzieła. Dzięki naturalnemu objawieniu, istnienie Boga jest znane każdej osobie na ziemi. Dzieła te objawiają coś o osobie, która je uczyniła. Odkrywa podstawy charakteru, motywacje, umiejętności, zdolności i cechy charakteru. Jezus powtarza tą zasadę w Ew. Mateusza 7,15-20 gdy stwierdza, że złe drzewo wydaje tylko złe owoce a dobre drzewo tylko dobre owoce. Izajasza 43,7 stwierdza, że Bóg uczynił człowieka dla swej chwały. W 1 Koryntian 10,31 czytamy, że cokolwiek robimy, powinniśmy to robić dla Jego chwały. Wyrażenie wywyższać oznacza "przekazać dokładny obraz". Dlatego praca czyniona przez chrześcijan powinna dawać światu dokładny obraz Boga, Jego sprawiedliwości, wierności i wspaniałości. Bóg stworzył człowieka na swoje podobieństwo, z pewnymi cechami jakie On posiada (1 Księga Mojżeszowa 1,26-31). On stworzył człowieka aby razem z Nim pracować na świecie. Bóg zasadził ogród i umieścił tam Adama, aby go uprawiał i się nim opiekował (1 Księga Mojżeszowa 2, Dodatkowo, Adam i Ewa mieli uczynić ziemię sobie poddaną i mieli panować nad nią. Co oznacza to pierwotne przykazanie pracy? Uprawiać oznacza wspierać coś, aby robiło postępy oraz udoskonalać. Opiekować się oznacza zabezpieczanie przed niepowodzeniem lub upadkiem. Czynić poddaną, oznacza wywierać coraz większą kontrolę i czynić posłuszną. "Panować nad czymś", oznacza zarządzać, administrować, brać odpowiedzialność za coś i decydować. Przykazanie to dotyczy wszystkich powołań. XV wieczni przywódcy reformacji widzieli w różnych zawodach służbę dla Boga. Sama praca powinna być traktowana jak służba dla Boga, a miejsce pracy jak pole misyjne. Upadek człowieka przedstawiony w 1 Księdze Mojżeszowej w rozdziale 3 zapoczątkował zmiany w naturze pracy. Jako odpowiedź na grzech Adama, Bóg ogłosił kilka sądów w 1 Księdze Mojżeszowej 3,17-19, najbardziej dotkliwym jest śmierć. Jednakże praca i jej owoce stanowią punkt centralny reszty sądów. Bóg przeklął ziemię. Praca stała się uciążliwa. Użyte tutaj słowo toil oznacza wyzwanie, trudność, zmęczenie i zmaganie się. Praca sama w sobie wciąż pozostaje dobra, jednak musimy być świadomi, że związana jest z "potem na czole". Również owoce pracy nie zawsze będą pozytywne. Mimo, że człowiek będzie spożywał rośliny z pól, pola będą również wydawać ciernie i osty. Ciężka praca i zaangażowanie nie zawsze przyniosą owoce, których się spodziewamy czy pragniemy. Warto również zauważyć, że człowiek będzie spożywał plony z pól nie z ogrodu. Ogród jest symbolem ziemskiego raju uczynionego przez Boga jako bezpieczna przestrzeń. Ogród również symbolizuje czystość i niewinność. Ziemia czy pole, z drugiej strony, reprezentują niezabezpieczoną przestrzeń, kładąc nacisk na niepohamowanie i dzikość. Dlatego, środowisko pracy może być wrogie, szczególnie dla chrześcijan (1 Księga Mojżeszowa 39,1-23; 2 Księga Mojżeszowa 1,8-22; Ks. Nehemiasza 4). Powiedziane jest, że człowiek ma trzy podstawowe potrzeby w życiu: miłość, cel i znaczenie. Wiele razy człowiek próbuje odnaleźć cel i znaczenie w pracy jako takiej. W Księdze Kaznodziei Salomona 2,4-11, Salomon opisuje swoje poszukiwania sensu i znaczenia w różnych przedsięwzięciach i różnego rodzaju pracy. Jednak pomimo, iż te zabiegi przyniosły mu jakiś poziom satysfakcji w ich osiągnięciu, jednak jego wnioskiem jest jeden: "Potem zwróciłem uwagę na wszystkie moje dzieła, których dokonały moje ręce, i na mój trud, który włożyłem w pracę. I oto: wszystko to jest marnością i gonitwą za wiatrem i nie daje żadnego pożytku pod słońcem." Inne ważne zasady biblijne odnośnie pracy brzmią: • Pracujemy nie tylko po to, aby zaspokoić swoje własne potrzeby ale także i innych osób (2 Księga Mojżeszowa 23,10-11; 5 Księga Mojżeszowa 15,7-11; Efezjan 4,28). • Praca jest darem od Boga i dla jego ludu będzie błogosławieństwem (Psalm 104,1-35; 127,1-5; Księga Kaznodziei Salomona 3,12-13; 5,18-20; Przypowieści Salomona 14,23). • Bóg uzdalnia ludzi do pracy (2 Księga Mojżeszowa 31,2-11). Ostatnio odbyło się wiele debat na temat odpowiedzialności i powinności społeczeństwa względem bezrobotnych, nieubezpieczonych i niewykształconych środowisk. Ciekawym spostrzeżeniem jest to, że biblijny system dobrobytu to system pracy (3 Księga Mojżeszowa 19,10; 23,22). Biblia ostro potępia lenistwo (Przypowieści Salomona 18,9). Apostoł Paweł bardzo wyraźnie mówi o chrześcijańskiej etyce pracy: "A jeśli kto o swoich, zwłaszcza o domowników nie ma starania, ten zaparł się wiary i jest gorszy od niewierzącego." (1 Tymoteusza 5,8). Ponadto Paweł przekazuje zalecenia dla innego kościoła względem tych, co woleli nie pracować: "Kto nie chce pracować, niechaj też nie je. (2 Tesaloniczan 3,10) oraz: "nakazujemy i napominamy ich przez Pana Jezusa Chrystusa, aby w cichości pracowali i własny chleb jedli. A wy, bracia, nie ustawajcie czynić dobrze. A jeśli ktoś jest nieposłuszny słowu naszemu, w tym liście wypowiedzianemu, baczcie na niego i nie przestawajcie z nim, aby się zawstydził; nie uważajcie go jednak za nieprzyjaciela, lecz napominajcie jako brata." (2 Tesaloniczan 3,12-15) Pomimo, że oryginalny zamysł Boga odnośnie pracy został zniekształcony przez grzech, Bóg pewnego dnia przywróci pracę charakter jaki miała, zanim wszedł grzech na ziemię (Ks. Izajasza 65,17-25; Ks. Objawienia 15,1-4; 22,1-11). Dopóki jednak Nowe Niebiosa i Nowa Ziemia nie nastaną, nastawienie chrześcijan względem pracy powinno odzwierciedlać postawę Jezusa: "Moim pokarmem jest pełnić wolę tego, który mnie posłał, i dokonać jego dzieła" (Ew. Jana 4,34). English Powrót na polską stronę główną Co mówi Biblia na temat pracy?
Ich praca to coś więcej niż tylko sposób na zarobienie pieniędzy. Mówią o niej z wielkim zainteresowaniem i entuzjazmem. Czują się spełnieni i zadowoleni z tego co robią, zdobywają nowe umiejętności i rozwijają się zawodowo. Taka praca daje motywację, energię i satysfakcję. Dla nich praca stała się pasją i spełnia ich w
Motyw pracy: Literatura: Mitologia Biblia Ludzie bezdomni – Stefan Żeromski Lalka – Bolesław Prus Pieśń świętojańska o Sobótce – Jan Kochanowski Tadeusz, Nad Niemnem – Eliza Orzeszkowa Syzyfowe prace, Ludzie bezdomni – Stefan Żeromski Chłopi – Reymont Dzień na Harmenzach – Tadeusz Borowski Robotnicy – Marek Hłasko Przydatne cytaty: Nauką i pieniędzmi drudzy Cię wzbogacą, mądrość musisz sam z siebie własną dobyć pracą. – Adam Mickiewicz Bez pracy nie ma pełni radości życia. – Antoni Czechow Każda praca jest dobra, o ile jest dobrze wykonywana. – Albert Einstein Opracowanie motywu pracy: Praca nadaje człowiekowi ludzki wymiar, jest podstawą ludzkiej cywilizacji, niezbędnym warunkiem rozwoju społeczeństw, bez niej nie można niczego osiągnąć zarówno w sensie materialnym, jak i duchowym. Jak napisał Horacy: życie nie , dało niczego śmiertelnym bez wielkiej pracy. Praca staje się błogosławieństwem, źródłem satysfakcji i godności, wyznacza wartość człowieka, a bezrobocie było i jest nieszczęściem podcinającym nie tylko podstawy bytu, ale i powodującym trudne do rozwiązania problemy psychiczne. Bywa też praca upokarzająca czy jałowa, syzyfowa, ponad siły, wreszcie niewolnicza, służąca nie zaspokojeniu ludzkich potrzeb, ale zagładzie narodów (jak w hitlerowskich obozach) lub ludzi uznanych za wrogów władzy (niczym w stalinowskich łagrach). Mitologia Motyw pracy powtarza się w greckiej mitologii dosyć często. Bogowie zazdrośnie strzegli swych umiejętności, nie chcieli zdradzać ludziom np. tajemnic rzemiosła. Między innymi za próby ułatwienia pracy ludziom ukarali Prometeusza, Atena nie mogła znieść tego, że Arachne utkała piękniejszą od jej dzieł tkaninę. Hefajstos, syn Zeusa i Hery, zrzucony przez rozgniewanego ojca z Olimpu, został oficjalnym kowalem bogów i herosów (sam byt bogiem ognia). Ciężko i chętnie pracował, to on wykuł wspaniałą zbroję Achillesa, trójząb Posejdona, pancerz Heraklesa, berto i tarczę samego Zeusa. Był przedstawiany w okrągłej czapce kowala, z młotem w ręku. Prometeusz nauczył ludzi wielu pożytecznych prac, Dedal zasłynął jako architekt, budowniczy oraz wynalazca. Najbardziej znaną spośród mitologicznych prac stała się kara Syzyfa. Bogowie kazali mu wtoczyć na szczyt góry ogromny głaz. Gdy Syzyf byt już niemal u wierzchołka, kamień stoczył się w dół. l tak działo się za każdym razem. Praca Syzyfa, jego kara nie miała końca pomimo ogromnego trudu. Podobny charakter miała praca pięćdziesięciu Danaid (wszystkie byty córkami króla Dana-osa), które zasztyletowały swych mężów. Za karę musiały w Podziemiach wiecznie napełniać wodą dziurawe beczki. Podobno to one przyniosły do Grecji sztukę nawadniania pól i kopania studni, zatem kara miała i wymiar symboliczny. Gdy Hera zesłała na Heraklesa szaleństwo, pozabijał on własne dzieci. Eurysteus wyznaczył mu srogą karę, ale po wykonaniu dwunastu prac i po upływie dwunastu lat heros miał stać się nieśmiertelny. Herakles uporał się z całością pracy (między innymi pokonał hydrę, oczyścił ogromne stajnie Augiasza, zdobył złote jabłka Hesperyd, sprowadził Cerbera z podziemi), mógł wrócić do Teb. Te dwanaście zadań Heraklesa stało się symbolem najcięższej, nadludzkiej pracy. Penelopa, latami czekając na wracającego spod Troi Odysa i odtrącając zalotników, w końcu obiecała, że wybierze jednego z nich na męża, gdy tylko skończy tkać płótno. W dzień pracowała, a w nocy pruła tkaninę. Biblia Pismo Święte mówi (często) wyłącznie o pracy fizycznej: rolnika, pasterza, rzemieślnika, pracy najemnej i niewolniczej. Praca jest w Biblii niezmiennie szanowana (sam Bóg, według Księgi Rodzaju, pracował, stwarzając świat, a jego praca została rozłożona na sześć dni, po których następował odpoczynek), stanowi naturalne zajęcie ludzi, ale ciężka praca fizyczna może też być karą za grzechy, ale nie stanowi konsekwencji grzechu pierworodnego, jak utrzymują niektórzy autorzy. Grzech pierworodny spowodował tylko to, że praca nie zawsze przyniesie owoce, stalą się również uciążliwa, człowiek musi w trudzie i pocie zdobywać pożywienie po wszystkie dni życia. W Nowym Testamencie św. Paweł, sam robił namioty, garbował skóry, by mieć środki do życia i głoszenia Ewangelii, pracę ujmował jako ważny element wzorowego życia chrześcijanina, uczył że jej rezultatami należy dzielić się z innymi ludźmi. W Drugim liście do Tesaloniczan św. Paweł napisał wprost: Kto nie chce pracować, niech też nie je! Pieśń świętojańska o Sobótce – Jan Kochanowski Wieś z tego utworu jest szczęśliwą krainą, w której praca stanowi przyjemność, daje poczucie szczęścia, nie jest znojnym trudem chłopów, ale zajęciem ziemianina. Ten ostatni dogląda całego gospodarstwa, pilnuje sadu i bydła, gospodyni natomiast ma baczenie na dom. Ziemia-karmicielka nie szczędzi ludziom wspaniałych darów, człowiek pracowity może nie obawiać się głodu, niedostatku, z ufnością oczekiwać plonów, zimę spędzać na odpoczynku. Tadeusz – Eliza Orzeszkowa Nowela opowiada o pozbawionej ziemi chłopskiej rodzinie, która utrzymywała się z pracy najemnej na rzecz dworu. Bardzo ciężko pracował zarówno mężczyzna, jak i kobieta, ekonom strzegł, by ani przez chwilę nie odpoczywali podczas orki, pielenia dworskiego ogródka. Kilkuletni syn Chwedory pozostawał więc bez jakiejkolwiek opieki, co doprowadziło do tragedii (utonął).Wytężona praca chłopów stanowi kontrast z dworem pogrążonym w próżniactwie, nawet nudzie. Nad Niemnem – Eliza Orzeszkowa Orzeszkowa nie polemizuje w tej powieści z zasadniczymi założeniami pozytywizmu, natomiast akcentuje w ich obrębie treści demokratyczne i kult pracy jako źródła cywilizacji. By nad Niemnem odrodziło się dostatnie życie, niezbędna jest ciężka, codzienna praca, do której zdolni są przede wszystkim ludzie młodzi oraz drobne ziemiaństwo, ludzie ciężkiej, codziennej pracy. To oni są bohaterami pozytywnymi powieści: Benedykt, Witold, Marta, Bohatyrowiczowie, Kirtowa. Bohaterowie negatywni wiodą próżniacze życie: Emilia, Kirto, Różyc, Zygmunt Korczyński. Ciężka praca na roli jest czymś pięknym, wzniosłym, daje wielką satysfakcję i nagrodę w postaci plonów. By ta fantastyczna, optymistyczna wizja rozkwitu nadniemeńskich okolic urzeczywistniła się, niezbędna jest, zdaniem autorki, pozytywistyczna praca u podstaw, wysiłek zmierzający do podniesienia poziomu cywilizacyjnego ludu, także naprawy stosunków na wsi – tak chcą działać Witold i Benedykt Korczyńscy. Pozytywistyczny rodowód mają i inne idee wpisane w powieść: kult pracy jako najwyższej wartości w życiu człowieka, najwyższej formy patriotyzmu, postulat użyteczności społecznej (jego zaprzeczenie to pasożytnictwo arystokracji), utylitaryzm, kult nauki (Witold), walka o polskość ziemi, legalne działania ekonomiczne zastępujące konspirację, zbrojny czyn. Lalka – Bolesław Prus Ogromna większość pochodzących z wyższych warstw społecznych Polaków (np. Tomasz Łęcki) była (w przeciwieństwie do np. ukazanych w powieści Niemców, rodziny Minclów) niezdolna do normalnej pracy miała na jej temat absurdalne wyobrażenia. W oczach arystokracji ciężka praca Wokulskiego (przedsiębiorcy na ogromną skalę, co wtedy wśród Polaków było rzadkością), przynosząca bogactwo była czymś niegodnym (stała się wielką przeszkodą w chorej, romantycznej miłości do arystokratki Łęckiej, dla której fabryczni robotnicy byli strasznymi ludźmi), u wszystkich majątek pana Stanisława rodził zawiść. Niezdolność do rzetelnej, codziennej pracy (także wielu ludzi z nizin społecznych, chociaż wśród nich byli robotnicy uczciwie pracujący za marne wynagrodzenie, np. Węgielek, bracia Wysoccy), brak dla niej społecznego szacunku, uznania decydował o cywilizacyjnym zapóźnieniu ziem polskich, a bezczynność z reguły prowadziła do moralnego upadku. Zdaniem Wokulskiego, bezczynność niezmiennie łączy się z postępującym upadkiem moralnym – zarówno warstw najwyższych, jak i ludzi ze społecznych nizin. Syzyfowe prace – Stefan Żeromski Tytuł powieści nawiązuje do mitologicznej opowieści o Syzyfie, jego pracy będącej karą za sprzeciwienie się bogom. Można go interpretować dwojako. Po pierwsze, beznadziejny, ponad si-ty, skazany na niepowodzenie byt trud młodzieży walczącej w zaborze rosyjskim z postępującą rusyfikacją, wcielaną w życie przez potężny carski aparat przemocy z jego systemem edukacyjnym, policyjnym. Trzeba pamiętać o takim odczytaniu, jednak zapewne istotniejsza jest interpretacja druga. Mówi ona, że wykonywana z trudem, dużym nakładem sit i środków praca rusyfikatorów okazywała się całkowicie nieskuteczna, bezcelowa. To, co budowali latami, runęło pod wpływem jednego epizodu – recytacji Reduty Ordona. Teraz w owej klasie trzeba będzie niemal od zera, od nowa rozpoczynać pracę nad pozbawianiem uczniów polskiej tożsamości. Ludzie bezdomni – Stefan Żeromski Zarówno w Warszawie, jak i w Zagłębiu proletariat żył w biedzie, robotnicy dostawali za ciężką, niekiedy ponad siły, pracę w koszmarnych warunkach głodowe wynagrodzenie. Źle odżywieni, pracujący ponad siły, mieszkający w brudnych, wilgotnych i ciemnych norach robotnicy chorowali, szybko umierali, dzieci wyglądały niczym przedwcześni starcy z obliczami trupów. Na przykład Wiktor pracował w takich warunkach: Wówczas na galerii z żelazną balustradą, za płomieniem, a w połowie jego wysokości, zdawało się, że w samym ogniu, jak salamandra, ukazała się czarna figura. (…) Robotnik długie narzędzie, pewien rodzaj miotły kominiarskiej, zanurzył w ciecz parskającą. Wtedy doktor poznał w tej czarnej osobie swego brata – i serce zapaliło się w nim, jakby w nie zleciała iskra z płomienistego ogniska. Chłopi – Władysław Stanisław Reymont O materialnym aspekcie życia na wsi decydował, wyznaczający porządek prac polowych, rytm przyrody. Indywidualne losy ludzi są uzależnione od społeczeństwa, w którym żyje jednostka i wykonywanych przez owo społeczeństwo prac, to z kolei zależy od przyrody, biologii kształtującej (determinującej) ludzkie życie. Biologiczny aspekt istnienia został w powieści bardzo mocno podkreślony. Jedyną siłą mogącą chociaż częściowo go zrównoważyć jest właśnie praca (główna wartość każdego człowieka), ludzki pęd do budowania, tworzenia pozwalający wyrwać się z kręgu ślepych instynktów. Ciężka praca rolnika (utwór zawiera liczne jej opisy) jest dla Reymonta czymś wzniosłym, świętym. Bardzo chory Boryna wiosną wstał z łóżka, wyszedł na pole, rozpoczął jakby symboliczny siew i dopiero wtedy niebo rozwarto się przed nim, sam Bóg przemówił: Pódziże, duszko człowieka do mnie. Pódziże, utrudzony parobku. Dzień na Harmenzach – Tadeusz Borowski W hitlerowskich obozach praca ponad siły, wykonywana przez zagłodzonych, często chorych, bitych więźniów była narzędziem kaźni, przyspieszała śmierć: Nagle na ten krąg wyprężonych grzbietów, na zgięte karki, na po chylone aż ku ziemi głowy, na sflaczałe ręce posypał się grad uderzeń. Trzon łopaty bębnił o łby, odbijał skórę na kościach i głucho stękał po brzuchu. Zakotłowało się naokoło płyty. Okropny wrzask ludzki buchnął nagle i urwał się, a płyta dźwignęła się do góry i chybocząc się ciężko zawisła nad głowami ludzi, i ruszyła grożąc w każdej chwili upadkiem. Robotnicy – Marek Hłasko Robotnicy w bardzo trudnych warunkach, ciężko i z wyraźną niechęcią do tego miejsca, pracowali przy budowie mostu. Mieszkali w marnych, wilgotnych i źle ogrzewanych barakach, jesienią nie mogli wysuszyć ubrań, zimą marzli, latem panowały wielkie upały, słońce powodowało oparzenia. Nienawidzili tej pracy nie przynosiła im żadnej satysfakcji. Most otworzono z wielką pompą, radiowy sprawozdawca mówił o dumie, szczęściu jego budowniczych. Jeden z nich, Kazimierz Rogalski, wyrwał mu mikrofon i krzyknął: Gówno/ Szczęśliwy dzień robotników nadszedł po dwóch dobach. Wtedy to rozebrali baraki i odjechali do domów, opuścili znienawidzoną równinę. Hłasko próbuje odkłamywać pewne wyobrażenia o pracy (utrwalone przez literaturę tzw. realizmu socjalistycznego z okresu stalinizmu, która budowała mit o szczęściu znajdowanym przez człowieka przede wszystkim w najcięższej pracy fizycznej), robotnicy z jego opowiadania pojmują, że pracować trzeba, ale nie realizują się w pracy nie kochają jej, trud przy cholernym moście uważają za rodzaj katorgi, nie jakieś posłannictwo, ale zaledwie niezbędny sposób pozyskiwania środków do życia. 5ma8xH5.praca pasja czy obowiazek przykłady
